เกี่ยวกับหนังสือ “Becoming Bodhisattvas”
“Becoming Bodhisattvas” โดย Pema Chodron เป็นหนังสือที่นำเสนอแนวทางการปฏิบัติธรรมเพื่อพัฒนาตนเองให้เป็นโพธิสัตว์ในชีวิตประจำวัน โพธิสัตว์ในพระพุทธศาสนามหายานหมายถึงผู้ที่อุทิศชีวิตเพื่อช่วยเหลือสรรพสัตว์ให้หลุดพ้นจากความทุกข์
Pema Chodron ผู้ที่เป็นทั้งครูสอนพระพุทธศาสนาและผู้ปฏิบัติมากว่า 40 ปี นำเสนอแนวทางที่เข้าใจง่ายและสามารถนำไปปฏิบัติได้จริงในสังคมสมัยใหม่ หนังสือเล่มนี้ไม่เพียงแค่สอนทฤษฎี แต่เน้นการปฏิบัติจริงเพื่อสร้างการเปลี่ยนแปลงในตัวเราและผู้อื่น
หลักการพื้นฐานของโพธิสัตว์
1. การปลูกฝังจิตโพธิจิต (Cultivating Bodhichitta)
โพธิจิตคืออะไร:
- จิตใจแห่งการตื่นรู้ที่ต้องการช่วยเหลือสรรพสัตว์
- ความปรารถนาอันแรงกล้าที่จะบรรลุการตื่นรู้เพื่อผู้อื่น
- หัวใจแห่งความเมตตาที่ไม่มีเงื่อนไข
วิธีการปลูกฝัง:
- การฝึกสมาธิและการไตร่ตรอง
- การเปิดใจรับความทุกข์ของตนเองและผู้อื่น
- การพัฒนาความเมตตากรุณาแบบไม่มีขอบเขต
การประยุกต์ใช้ในชีวิตไทย:
- เริ่มจากการมีเมตตาต่อคนในครอบครัว
- ขยายเมตตาไปสู่เพื่อนร่วมงานและชุมชน
- ฝึกการให้อภัยและการไม่ยึดติดในความขัดแย้ง
2. การฝึกปฏิบัติหกบารมี (The Six Paramitas)
ทานบารมี (Dana - Generosity):
- การให้ทั้งวัตถุและจิตใจ
- การแบ่งปันความรู้และประสบการณ์
- การให้เวลาและความสนใจแก่ผู้อื่น
ศีลบารมี (Sila - Ethical Discipline):
- การประพฤติปฏิบัติอย่างมีสิทธิธรรม
- การรักษาคำพูดและการกระทำ
- การสร้างความไว้วางใจในความสัมพันธ์
ขันติบารมี (Kshanti - Patience):
- การอดทนต่อความยากลำบาก
- การไม่โกรธแค้นเมื่อถูกทำร้าย
- การรอคอยและให้เวลากับกระบวนการเปลี่ยนแปลง
วิรยบารมี (Virya - Diligent Effort):
- ความเพียรในการปฏิบัติธรรม
- การมีความมุ่งมั่นอย่างต่อเนื่อง
- การไม่ท้อแท้เมื่อเจออุปสรรค
ฌานบารมี (Dhyana - Meditation):
- การฝึกสมาธิและการตั้งสติ
- การพัฒนาความสงบและความชัดใส
- การเข้าใจธรรมชาติของจิต
ปัญญาบารมี (Prajna - Wisdom):
- การเห็นความจริงของธรรมชาติ
- การเข้าใจเรื่องความไม่เที่ยง ทุกข์ และอนัตตา
- การปล่อยวางจากการยึดติด
3. การฝึกโตงเลน (Tonglen Practice)
วิธีการฝึก:
- หายใจเข้า: รับเอาความทุกข์ของตนเองและผู้อื่น
- หายใจออก: ส่งความสุขและความสบายให้สรรพสัตว์
- ใช้จินตนาการในการแปลงความทุกข์เป็นความสุข
ประโยชน์ของการฝึก:
- ลดความกลัวและการต่อต้านความทุกข์
- เพิ่มความเข้าใจและความเมตตา
- สร้างความกล้าหาญในการเผชิญปัญหา
การปรับใช้สำหรับคนไทย:
- เริ่มฝึกกับสถานการณ์เล็กๆ ในชีวิตประจำวัน
- ใช้ภาษาไทยในการสวดมนต์และการไตร่ตรอง
- ผสมผสานกับการทำสมาธิแบบไทย
การประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน
ในครอบครัว
การเป็นพ่อแม่แบบโพธิสัตว์:
- ให้ความรักที่ไม่มีเงื่อนไขแก่ลูก
- สอนลูกด้วยความอดทนและความเข้าใจ
- เป็นตัวอย่างในการมีเมตตาต่อผู้อื่น
การเป็นลูกแบบโพธิสัตว์:
- เคารพและดูแลผู้ปกครองด้วยความกตัญญู
- แบ่งปันความสุขและแบกรับความทุกข์ร่วมกัน
- สร้างความสามัคคีในครอบครัว
การเป็นคู่ครองแบบโพธิสัตว์:
- ฟังกันด้วยความใส่ใจและไม่ตัดสิน
- สนับสนุนการเติบโตและพัฒนาของกันและกัน
- แก้ไขความขัดแย้งด้วยความรักและความเข้าใจ
ในที่ทำงาน
การเป็นเพื่อนร่วมงานแบบโพธิสัตว์:
- ช่วยเหลือเพื่อนร่วมงานโดยไม่หวังผลตอบแทน
- แบ่งปันความรู้และประสบการณ์
- สร้างบรรยากาศที่เป็นมิตรและสร้างสรรค์
การเป็นผู้นำแบบโพธิสัตว์:
- นำทีมด้วยความเมตตาและความยุติธรรม
- ใส่ใจการพัฒนาผู้ใต้บังคับบัญชา
- ตัดสินใจโดยคำนึงถึงผลกระทบต่อทุกฝ่าย
การรับใช้ลูกค้าแบบโพธิสัตว์:
- ใส่ใจความต้องการที่แท้จริงของลูกค้า
- ให้บริการด้วยใจจริงและความซื่อสัตย์
- แก้ไขปัญหาด้วยความอดทนและความคิดสร้างสรรค์
ในสังคม
การเป็นพลเมืองแบบโพธิสัตว์:
- มีส่วนร่วมในการแก้ไขปัญหาสังคม
- ปกป้องสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ
- ส่งเสริมความยุติธรรมและความเสมอภาค
การช่วยเหลือผู้อื่น:
- ให้ความช่วยเหลือโดยไม่เลือกปฏิบัติ
- สร้างโอกาสให้ผู้ที่ด้อยโอกาส
- เป็นเสียงของผู้ที่ไม่มีเสียง
การจัดการกับความท้าทาย
เมื่อเจอความทุกข์
การรับมือกับความทุกข์ส่วนตัว:
- ยอมรับความทุกข์โดยไม่ต่อต้าน
- เรียนรู้จากความทุกข์และใช้เป็นเครื่องมือในการเติบโต
- แปลงความทุกข์เป็นความเข้าใจและความเมตตา
การช่วยเหลือผู้ที่ทุกข์:
- ฟังด้วยหัวใจเปิดและไม่พยายามแก้ไขทันที
- ให้ความปลอบใจและกำลังใจ
- ช่วยหาทางออกด้วยกันอย่างสร้างสรรค์
เมื่อเจอความโกรธและความเกลียดชัง
การจัดการความโกรธในตัวเอง:
- หยุดและหายใจลึกๆ ก่อนตอบสนอง
- ดูความโกรธเป็นอารมณ์ที่ผ่านเข้ามาและจะผ่านไป
- ใช้ความโกรธเป็นพลังงานในการสร้างการเปลี่ยนแปลงเชิงบวก
การรับมือกับความโกรธจากผู้อื่น:
- ไม่รับความโกรธของผู้อื่นมาเป็นของตัวเอง
- ดูความโกรธเป็นสัญญาณของความทุกข์
- ตอบสนองด้วยความเมตตาและความเข้าใจ
เมื่อเจอความไม่ยุติธรรม
การสร้างความเปลี่ยนแปลง:
- ใช้วิธีการสันติเพื่อต่อสู้กับความไม่ยุติธรรม
- สร้างการตระหนักรู้และความเข้าใจ
- ทำงานร่วมกับผู้อื่นเพื่อสร้างระบบที่ยุติธรรมขึ้น
การรักษาจิตใจ:
- ไม่ให้ความโกรธและความขุ่นเคืองครอบงำจิตใจ
- เติมเต็มตัวเองด้วยความสงบและความชัดใส
- ใช้พลังงานอย่างสร้างสรรคในการแก้ปัญหา
การปฏิบัติในชีวิตไทย
การผสมผสานกับวัฒนธรรมไทย
การทำบุญและการให้ทาน:
- นำแนวคิดโพธิสัตว์มาใช้ในการทำบุญ
- ทำบุญด้วยจิตใจที่ไม่หวังผลและมุ่งประโยชน์ของผู้อื่น
- ให้ทานด้วยความเมตตาและไม่มีการแบ่งแยก
การสวดมนต์และการทำสมาธิ:
- ใช้คำสวดภาษาไทยที่เข้าใจง่าย
- ปรับวิธีการทำสมาธิให้เหมาะกับวิถีชีวิตไทย
- สร้างกลุ่มปฏิบัติธรรมในชุมชน
การประยุกต์หลักเศรษฐกิจพอเพียง:
- ใช้ชีวิตอย่างพอเพียงเป็นการปฏิบัติโพธิสัตว์
- แบ่งปันสิ่งที่มีอยู่กับผู้ที่ขาดแคลน
- สร้างความยั่งยืนในการใช้ชีวิต
การเอาใจใส่สังคมไทย
ปัญหาความเหลื่อมล้ำ:
- ใช้สถานะและความสามารถช่วยเหลือผู้ด้อยโอกาส
- สร้างโอกาสในการศึกษาและการพัฒนา
- ต่อสู้กับระบบที่สร้างความไม่เป็นธรรม
ปัญหาสิ่งแวดล้อม:
- ใช้ชีวิตอย่างไม่ทำลายสิ่งแวดล้อม
- สร้างความตระหนักรู้เรื่องการอนุรักษ์
- เป็นส่วนหนึ่งของการแก้ไขปัญหาโลกร้อน
ปัญหาความขัดแย้งในสังคม:
- เป็นสะพานเชื่อมระหว่างกลุ่มต่างๆ
- สร้างการสนทนาที่สร้างสรรคและเข้าใจกัน
- ใช้หลักธรรมในการแก้ไขความขัดแย้ง
การพัฒนาตนเองอย่างต่อเนื่อง
การศึกษาและการเรียนรู้
การศึกษาพระธรรม:
- อ่านพระสูตรและคัมภีร์ต่างๆ
- เรียนรู้จากครูอาจารย์และผู้ปฏิบัติที่มีประสบการณ์
- เข้าร่วมการสัมมนาและการปฏิบัติธรรม
การฝึกฝนทักษะชีวิต:
- พัฒนาทักษะการสื่อสารด้วยความเมตตา
- เรียนรู้วิธีการจัดการอารมณ์
- ฝึกการฟังที่เข้าใจและไม่ตัดสิน
การสร้างชุมชนปฏิบัติ
การหากลุ่มเพื่อน:
- ร่วมกลุ่มกับคนที่มีเป้าหมายเดียวกัน
- สร้างกิจกรรมปฏิบัติธรรมร่วมกัน
- แบ่งปันประสบการณ์และสนับสนุนกัน
การสร้างพื้นที่ปฏิบัติ:
- จัดห้องหรือมุมสำหรับการทำสมาธิ
- สร้างสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการปฏิบัติ
- ใช้สิ่งแวดล้อมธรรมชาติช่วยในการปฏิบัติ
ผลลัพธ์ของการเป็นโพธิสัตว์
การเปลี่ยนแปลงในตัวเอง
ความสุขที่แท้จริง:
- ความสุขที่ไม่พึ่งพาสิ่งภายนอก
- ความสงบใจท่ามกลางความวุ่นวาย
- ความรู้สึกเป็นหนึ่งเดียวกับสรรพสิ่ง
ความเข้มแข็งภายใน:
- ความกล้าหาญในการเผชิญกับปัญหา
- ความอดทนและความเพียร
- ความเข้าใจในความจริงของชีวิต
ความสัมพันธ์ที่ดีขึ้น:
- ความสามารถในการรักและให้อภัย
- การสื่อสารที่มีความเข้าใจ
- การสร้างความไว้วางใจและความเชื่อมั่น
การสร้างผลกระทบต่อผู้อื่น
การเป็นแรงบันดาลใจ:
- เป็นตัวอย่างของการใช้ชีวิตอย่างมีความหมาย
- สร้างความหวังให้กับผู้ที่ท้อแท้
- แสดงให้เห็นว่าความดีมีอยู่จริง
การสร้างการเปลี่ยนแปลง:
- เริ่มต้นจากการเปลี่ยนแปลงตนเอง
- ขยายผลไปสู่ครอบครัวและชุมชน
- สร้างกระแสการเปลี่ยนแปลงในสังคม
การนำไปปฏิบัติ
สำหรับผู้เริ่มต้น
ขั้นตอนแรก:
- เริ่มจากการมีเมตตาต่อตนเอง
- ฝึกการหายใจด้วยสติ 10 นาทีต่อวัน
- สังเกตการณ์และความรู้สึกโดยไม่ตัดสิน
การพัฒนาต่อ:
- ขยายเมตตาไปสู่คนใกล้ชิด
- ฝึกให้ความช่วยเหลือโดยไม่หวังผลตอบแทน
- เรียนรู้จากความผิดพลาดและความทุกข์
สำหรับผู้ปฏิบัติแล้ว
การลึกซึ้งยิ่งขึ้น:
- ฝึกโตงเลนและการทำสมาธิวิปัสสนา
- ศึกษาคัมภีร์และหลักธรรมเชิงลึก
- เป็นครูและแบ่งปันความรู้กับผู้อื่น
การขยายผลกระทบ:
- ริเริ่มโครงการช่วยเหลือสังคม
- สร้างกลุ่มและชุมชนปฏิบัติธรรม
- เป็นสะพานเชื่อมระหว่างโลกธรรมและโลกกายา
“Becoming Bodhisattvas” เป็นหนังสือที่เปลี่ยนชีวิตสำหรับผู้ที่ต้องการใช้ชีวิตอย่างมีความหมายและเป็นประโยชน์ต่อผู้อื่น
หนังสือเล่มนี้เหมาะสำหรับทุกคนไม่ว่าจะเป็นพุทธศาสนิกหรือไม่ เพราะหลักการของโพธิสัตว์คือหลักของความรักและความเมตตาที่เหนือศาสนา การนำหลักการเหล่านี้มาใช้ในสังคมไทยจะช่วยสร้างคนดีและสังคมที่ดีขึ้น
การเป็นโพธิสัตว์ไม่ใช่เรื่องไกลตัว แต่เป็นเรื่องของการเปลี่ยนแปลงทัศนคติและการกระทำเล็กๆ น้อยๆ ในชีวิตประจำวัน เมื่อเราเริ่มใช้ชีวิตด้วยความเมตตาและความใส่ใจต่อผู้อื่น เราก็กำลังก้าวเข้าสู่เส้นทางโพธิสัตว์แล้ว